Konie w historii

Konie w historii

Jak wiadomo człowiek ażeby historia była ciągle żywa przekazywał (i nadal to robi) dawne dzieje w opowiadaniach, legendach, baśniach oraz w formie pisanej i rzeźbionej. Tak stało się również z koniem, który od jego oswojenia stał się w pewnym tego słowa znaczeniu "pomocnikiem" człowieka. Również i jemu człowiek poświęcił pamięć w historii świata i uwiecznił jego wkład w utworzeniu rożnych ludów, plemion a nawet cywilizacji.

  O zręczności starożytnych jeźdźców dowiadujemy się głównie ze sztuki, oraz z mitologii. Duże znaczenie konia w mitologii ludów świadczy o ogromnej roli konia w początkach naszej cywilizacji.
  W mitologii greckiej koń wyłonił się z morza jako zwierzę stworzone przez władcę mórz - Posejdona.  Mit ten prawdopodobnie powstał po najeździe wrogich wojsk, które przypłynęły do Grecji wraz z końmi. Jeźdźcy pokonali płyciznę przybrzeżną i bryzgach morskiej wody pojawili się na brzegu. Najeźdźcy ci przypuszczalnie dali początek greckim mitom o Centaurze, pół koniu, pół człowieku, oraz o słynnym skrzydlatym koniu, symbolu poetyckiego natchnienia i nieśmiertelności - Pegazie, którego imię z greki oznacza ''powstały z wody''.
  W sztuce takich przykładów mamy wiele. Najstarszym dowodem, wspomnianym już wcześniej, są malowidła pozostawione w jaskiniach przez człowieka pierwotnego. Późniejsze dowody wymagały już większego kunsztu artystycznego. Figury koni wykonane z kamienia, brązu lub ceramiki znajdowane są wśród zabytków wielu starożytnych kultur. Jedne z najstarszych rzeźb pochodzą z Cypru i datowane są na 1000 rok p.n.e.
  Późniejsze elementy architektury człowieka przedstawiające konie dają nam lepsze poznanie historii. Motywy  jeździeckie na wazach i urnach grobowych - pozostawione przez Iberów, Chińczyków i Etrusków - pokazują nam cenne informacje i świadczą o dużej roli konia w kulturze tych ludów, co potwierdza również wykorzystany do tego szlachetny materiał - między innymi srebra, kości słoniowej i delikatnej ceramiki.
  Ważniejsze było jednak częste przedstawianie wizerunku konia na dawnych monetach. Przez wiele wieków była to rzecz charakterystyczna dla różnych cywilizacji i wybitnych władców.

  Najstarszy odkryty przez ludzi dokument dotyczący koni pochodzi z około 1600r. p.n.e. i został napisany przez Hetytów pismem klinowym na glinianych tabliczkach. Dotyczył pielęgnacji i hodowli koni. Znacznie późniejszym zabytkiem, jest utwór greckiego poety i wojownika - Ksenofonta z około 400 r. p.n.e. Jego traktat "O sztuce jeździeckiej" wyjaśnia filozofię jeździectwa i psychologię jeźdźca i konia, lecz współczesny jeździec niewiele znalazłby w nim fragmentów z którymi mógłby się zgodzić.
  Dawne cywilizacje i plemiona ciągle ze sobą wojowały, co w znacznym stopniu przyczyniło się do rozprzestrzenianiu się koni w Europie i Azji w dawnych czasach. Konie, które zostały niejako zdobyte po wygraniu bitwy były łączone z końmi innych ras, przez co powstawały krzyżówki hodowlane.
  Również migracje ludów przyczyniły się do rozprzestrzeniania koni. Wiele plemion wiodło koczowniczy tryb życia, myśląc o zdobywaniu pożywienia dla siebie oraz swoich zwierząt. Zanim rozwinięto prymitywne formy rolnictwa, ludzie ci nie byli w stanie prowadzić osiadłego trybu życia.
  Handel sprawił, że konie rozprzestrzeniły się na całym świecie. Główne trasy wypraw po jedwab i przyprawy, wiodące z Chin do Morza Śródziemnego, były uczęszczane przez wędrownych kupców i niewątpliwie konie były po drodze wielokrotnie zmieniane na inne. Niewiele wiadomo o rozprzestrzenianiu się ras koni w dawnych czasach, to z zabytków sztuki wynika, że w różnych częściach świata istniały zupełnie odmienne typy koni. na północy Europy konie były raczej masywne i miały grubą sierść, podczas gdy na Bliskim Wschodzie i na pustyniach Azji Mniejszej były niskiej budowy i przypominały dzisiejsze araby. Czyngis-Chan słynny mongolski władca dotarł ze swymi hordami na wytrzymałych, kudłatych kucykach podobne do koni Przewalskiego, spustoszył 700 lat temu ogromne tereny Azji i Europy.
  Można przyjąć, że całkowicie odmienne warunki lokalne doprowadziły do powstania różnych ras koni, które jak żadne inne zwierzęta potrafiły przystosować się do danego klimatu. Wraz z przemieszczaniem się koni i ich hodowlą na nowych obszarach następowało krzyżowanie się ras. Niektóre krzyżówki były prawdopodobnie celowo dobierane przez człowieka, który od najdawniejszych czasów pragnął uzyskać najlepszą dla siebie odmianę.
  Z biegiem czasu człowiek udoskonalił tę technikę, która jest zawsze praktykowana w naturze. Polega ona na selektywnej hodowli zwierząt wyróżniających się budową, siłą i cechami psychicznymi danego osobnika.
  Współczesne ogromne zróżnicowanie ras zawdzięczamy prawdopodobnie istnieniu czterech pierwotnych typów koni, które przetrwały epokę lodowcową na rozległych terenach Europy i Azji. Ciężkie, powolne konie pociągowe wywodzą się przypuszczalnie od koni tundrowych, a smukłe, szybkie wyścigowe konie pochodzą od protoarabów.